allerji nedir

Allerji nedir?
Allerji; bir kişide, başkalarına karşı genellikle hiçbir hassasiyete yol açmayacak bir maddenin yarattığı aşırı bir duyarlık durumudur.

Ne gibi maddeler allerji yapabilir?
Dokunduğumuz, yuttuğumuz, solukla içeriye çektiğimiz hemen her şey allerji yapabilir. Allerjiyi meydana getiren maddeye "allerjen" adi verilir ki, yüzlerce çeşit allerjen vardır.

Allerji meydana getiren maddelerin en sık görülenleri hangileridir?
Ağaçlardan gelen tozlar, otlar ve yabani otlar, gübreli toprak sporları, evdeki tozlar, hayvan tüyleri, bazı yemekler, ilaçlar, boyalar, kimyevi maddeler v.s.

Bir insanda allerji olduğu nasıl tesbit edilebilir?
En genel belirtiler şiddetli hapşırmalar, burun tıkanıklığı, hırıltıyla solumak ve nefes tıkanıklığı, cilt kaşınması, büyük şişkinlikler ve "ürtikerdir. Allerjiler kendilerini ayrıca kusmak, ishal, karın krampları, başağrıları, vücutta lekeler ve başka semptomlarla da gösterebilir.

Allerjiler tehlikeli olabilir mi?
Evet. Tedavi edilmeyen saman nezlesi, nefes darlığı (astım) veya sinüzite dönüşebilir. Astım ise kontrol altına alınmadığı takdirde kronik yetersizlik getirebilir ve başka ciddi solunumla ilgili durumlara neden olabilir.

Allerj ik durumlarda erken teşhis önemli midir?
Evet. Bazı allerjilerin erken tedavisi sayesinde astım veya sürekli akciğer bozuklukları gibi ciddi komplikasyonları önlenebilinir. Bu özellikle çocuklarda önemlidir. Çocuklardaki allerjiler küçük yaşta kontrol altına alınmadığı takdirde normal gelişmeleri büyük ölçüde gecikmeye uğrar.

En genel allerjik hastalıklar hangileridir?
a. Saman nezlesi.
b. Yıl boyunca devam eden allerj ik burun iltihabı-veya kah damarlarını büzücü ya da genişletici nezle.
c. Bronşlarda astım.
d. Egzema (atopic dermatitis).
e. Ürtiker urticaria veya ödemli ürtiker (angiodema).
f. Zehirli sarmaşık gibi deri iltihabı (dermatitis).
g. Şiddetli baş ağrıları.

Allerjiler tedavi edilebilinir mi?
Birçok vakada allerjiye sebep olan şey "allerjen" bir köpek veya kedi gibi, ortadan kaldırıldı mı hasta tamamiyle iyileşir: Başka vakalarda bir seri hassasiyeti ortadan kaldırma "hyposensitization" enjeksiyonları ile hasta sürekli olarak iyileşebilir.

Allerjik hastalar devamlı olarak tedaviye tabi tutulmalı mıdır?
Her zaman değil. Çok kez gereken "hyposensitization" derecesi temin edildikten sonra hastaya başka müdahaleye gerek kalmaz. Ancak birçok hastada allerji yapan madde (allerjen) allerji belirtileri gösterdiği sürece tedaviye devam edilmesi gereklidir.

Allerjiler önlenebilir mi?
Genellikle evet. Allerjik oduklarını bilen kişiler kendilerine allerji yapan maddelerden uzak kalmaya önem vermelidirler. Mesela çiçek veya ağaç tozu olan mevsimlerde bu gibi hastalar kırlarda dolaşmaktan sakınmalıdırlar. Evdeki tozlardan mümkün olduğu kadar uzak kalmalıdırlar, boya kokularını teneffüs etmemelidirler, mümkün olduğu derecede fazla yorgun düşmemeli ve duygusal üzüntülerden kaçınmalıdırlar.

Bebeklerde ve küçük çocuklarda genel allerji sebepleri nelerdir?
Yedikleri yemekler ve vücutlarına sürülen maddeler.

Kalıtım yoluyle allerjiye fazlasıyle istidatları olan çocuklarda allerjiler önlenebilir mi?
Evet. Bu gibi çocuklara kaynatılmış ve koyu süt verilmelidir. Bu gibi sütler çiğ sütler kadar allerjiye neden olmazlar. Çocuklara verilecek yeni gıda maddeleri bebeğe birer birer verilmelidir. Böylece anne, hangi gıda maddesinin çocuğa allerji yapacağını tesbit etme imkanını bulabilecektir. Yumurta ve balık gibi katı gıda maddeleri bebeğe daha sonraları verilmelidir. Çocuğun yatak ve oyun odası mümkün olduğu kadar tozlardan arınmış olmalıdır. Kedi, köpek ve hatta doldurulmuş hayvan oyuncakları bile çocuklardan uzak tutulmalıdır. Çocuğa bakan doktora çocuğun ailesindeki allerji durumu bütün ayrıntılarıyle anlatılmalıdır.

Allerjiler kalıtım yolu ile geçebilir mi?
Allerji uzmanlarının büyük çoğunluğu allerjinin kendisinin değil, fakat allerjiye istidadın kalıtım yoluyle geçebileceğine inanmaktadırlar. Bu demektir ki anne veya babası allerjik olan bir çocuğun ailelerinde allerji olmayan çocuklardan çok daha yüksek bir oranda allerjik olma ihtimali vardır.

Çocuklar anne ve babalarında olan allerjilerin aynılarına mı yakalanmaya meyillidirler?
Kati surette değildir. Anne ve babalardan biri saman nezlesinden allerji gösteriyorsa çocukta astım, egzema veya başka allerjik durumlara rastlanabilinir.

Annesi ve babası da allerjik olan bir çocuk, anne ve babasından yalnız biri allerjik olan bir çocuktan daha mı fazla allerjiye kapılabilir?
Evet. Bunların allerjiye kapılmaları daha erken ve allerji türleri daha ciddi olur.

Anne ve babadan ikisi de allerjik ise bunların çocuklarının allerjik olma ihtimalleri nedir ?
Bunların yüzde ellisi allerjik olacaktır. Anne ve babadan yalnız biri allerjik ise çocuğun allerjik olma ihtimali yaklaşık % 25'tir.

Allerjiler kendiliklerinden yatışır ve böylece tamamen geçer mi?
Evet, ama bu pek az görülen bir olaydır.

Allerjiler tedavi edildikten veya durdurulduktan sonra tekrarlar mı?
Bazen evet. Bu daha çok görülebilir ve hasta yeni bir hassasiyetten allerjik olur.

Allerjiler Öldürücü olur mu?
Allerjiden ölenlere çok az rastlanır. Ancak allerjiler rahatsız edicidir ve zahmetlidir. Bazen bir ilaca karşı allerji ölüme neden olabilir. Fakat bu çok az rastlanan bir olaydır.

Allerjiler belli mevsimlerde mi kendilerini gösterirler?
Bazıları öyledir, bazıları da değil. Saman nezlesi vakaları genellikle yabani otlar ağustos ve eylül aylarında tozaklanmaya başladıkları için kendilerini gösterir. Otlara karşı allerjik olanlar ise mayıs ve haziran aylarında allerjik olmaya başlarlar. Çünkü otlar o mevsimde daha çok tozaklanırlar. Gıda maddelerine, ilaçlara, hayvan kıllarına veya evlerdeki tozlara karşı allerjilerin mevsimleri yoktur.

Tozaklamalar nedir?
Bunlar çiçeklerden, ağaçlardan, otlardan ve yabani otlardan çıkan mikroskopik boyda incecik, pudra biçiminde, sarı renkte zerreciklerdir.

Allerjiye yakalanmakta yaş grubu var mıdır?
Hayır. Allerji her yaşta gelebilir. Ancak allerjinin en sık ortaya çıktığı yaş çocukluk çağıdır.

Allerjiler nezleler gibi bazen bulaşıcı olur mu?
Hayır, allerjiler insanlarda temasla bulaşmaz.

Yıllardan beri hiçbir şikayeti olmayan bir insan nasıl oluyor da bir denbire bir allerjiye yakalanabiliyor?
Bazı olaylarda belli maddelerle uzun süreli temaslar sonucu bir allerjinin gelişebileceği bilinen bir gerçektir. Ayrıca, daha önceden hiçbir allerji belirtisi göstermemiş bir kişinin duygusal sıkıntılardan, aşırı yorgunluktan ve enfeksiyonlardan dolayı allerjik belirtiler göstermesi mümkündür. Ergenlik çağına girişte, adetlerin kesilmesinde veya gebelik durumunda meydana gelebilecek değişiklikler allerjik dengeyi bozarak, bir allerjinin ortaya çıkmasına neden olacak hastalık belirtileri getirebilir.

Bir insanın allerjik olması için, hayatı boyunca allerjiye meyilli olduğu doğru mudur?
Evet. Bir sıkıntı veya karışıklıktan dolayı allerjik dengesi bozulunca kendisinde bir allerji gelişecektir.

Allerjiler psikosomatik midir (akıl ile beden arasındaki ilişki)?
Üzüntü, korku, kızgmlik ve şiddetli heyecan gibi duygular allerjik bir krizi zamanından önce meydana getirebilir. Bazı allerj ilerin, hasta psikiatrik yardım görünce ortadan kaybolduğu gerçektir. Ancak, bu allerjinin fizik temelini sarsmaz. Çünkü allerjik meyil ruhi durum ne kadar düzelmiş olursa olsun, yinede kaybolmamaktadır. Allerjik çocukların anne ve babaları daima çocukların güvenlerini yenilemeli ve sükûnetlerini muhafaza etmelidirler.

Sinirlilik allerjiye neden olabilir mi?
Hayır. Ancak ikisi arasında kesin bir ilişki vardır.

Allerji ne ölçüde yaygındır?
Nüfusun en az % 30'unda bir tür allerji mevcuttur. Mesela, Amerika'daki kronik hastalıklar arasında allerji üçüncü sırada yer almaktadır. Yalnız mafsal ve kalp damarları hastalıkları allerjinin önünde gelmektedir.

Allerjik kişiler genellikle bir madde "allerjen"den fazlasına mı allerjik olurlar?
Evet.

En genel allerji nedenleri hangileridir?
Çiçek, ağaç ve ot tozları, bütün tozlar, gübre sporları, keskin kokular, hayvan kılları, tüyler ve çeşitli yemekler. Bunlardan başka yatıştırıcı ilaçlar, serumlar, antitoksinler, boyalar, parfümler, plastikler, evlerde ve endüstrilerde kullanılan daha birçok kimyasal madde allerjiye neden olabilir. Böcek ve haşerelerin ısırması veya sokması da allerjik haller meydana getirebilir.

Bir hasta allerjik olup olmadığını nasıl anlayabilir ve kendisini allerjik yapan maddeyi nasıl öğrenebilir?
Doktoru, hayatı hakkında ayrıntılı bilgi alacak ve çalışma alanı ve evi çevresini kontrolden geçirecek, yaşama adetlerini öğrenecek, ve boş zamanlarında nasıl vakit geçirdiğini tesbit edecektir. Bütün bu faktörleri tesbit ettikten sonra doktor laboratuvar testlerine başvuracaktır. Birçok genel allerji yapan maddelerden (allerjen) özler alarak bunlarla hastada cilt testleri yapacaktır. Bu cilt testleri ile hastanın aşırı hassasiyeti tesbit edilecektir. Bu gerçekten bir detektiflik işidir ve çok sabıra ihtiyaç göstermektedir.

Cilt testlerine her zaman güvenilebilinir mi?
Ne yazık ki hayır. Bir insan kullanılan maddeye aslında allerjik değilse bile olumiu tepki gösterebilir. Veya o maddeye allerj ikse bile, olumsuz reaksiyon gösterebilir. Cilt testlerinin başarılı olabilmesi için bunları yapan doktorun allerji alanında tam bir bilgi ve tecrübeye sahip olması gereklidir.Solukla içeriye çekilen ilaçlarla yapılan cilt testleri gıda maddeleriyle yapılanlardan daha güvenlidir.

Cilt testleri sancı yapar mı?
İyi yapıldıkları zaman hayır. Test yapıdığı zaman hafif bir iğne batığı hissi duyulursa da bu önemli bir sancı sayılamaz.

Allerji testlerinin yapılmasının dolaylı metodu nedir?
Bu metotta allerjik hastadan alınan kandan hazırlanan serum allerjik olmayan bir kişinin vücudunun çeşitli yerlerine enjekte edilir. Belli bir zaman aşımından sonra testler bu yerlerde yapılır. Bü metoda allerjik hastanın cildinin hastalıklı olduğu ve bu gibi testlere uygun olmadığı zamanlar başvurulmaktadır.

Allerjik hastalar allerji ile ilgili olmayan hastalıklar için ilaç veya enjeksiyon alırken özel dikkat göstermeleri gerekir mi?
Evet. Allerjik bir hastanın herhangi bir doktordan başka bir hastalık için ilaç reçetesi almadan önce doktora allerjik durumunu bildirmesi gereklidir.

Allerjiler nasıl tedavi edilir?
Birinci ve en önemli adım teşhistir. Allerji uzmanı hastanın ayrıntılı hayat hikayesini öğrendikten sonra allerj inin neden ileri geldiğini tesbite çalışacaktır. Uzman doktor hastanın devamlı olarak bir hatıra defteri tutmasını ve bunda gün içerisinde her yaptığını ve her yediğini kaydetmesini isteyebilir. Kendisini tecrübe perhizlerine tabi tutabilir. Geniş ölçüde cilt testleri gerekli olabilir. Allerj inin nedenleri bulunduktan sonra bunlardan birçokları meydana çıkmış olabilir. Bu nedenleri önleme yolları hastaya anlatılır. Eğer allerji yapan maddeyi önlemenin pratik bir yolu yoksa o zaman doktor allerjik halleri yok etmek için gereken yatıştırıcı ilaçlan tavsiye eder. Uzman doktor muhtemelen hastaya enjeksiyon yolu ile allerjenden mesela çiçek veya ot tozu devamlı surette arttırılan dozlar enjekte ettirecektir. Bu enjeksiyonlar sayesinde hastanın allerjik maddeye karşı direnci artacak ve ileride allerjik belirtiler eksilecek veya tamamen ortadan kalkacaktır.

Eğer allerjinin bir ev hayvanından ileri geldiği anlaşılırsa, hastanın bu sevdiği hayvandan ayrılması şart mıdır?
Evet. Bir hastanın bu hayvana karşı hassasiyetini ortadan kaldırmak hemen hemen imkansızdır.

Bir hastanın allerjisinin bir yemekten ileri geldiği anlaşılırsa bu yemeği yemekten vazgeçmekle allerjisinden kurtulabilir mi?
Bu çok zordur. Çünkü birçok yemeklerde bulunan madde karışımlarını tesbit etmek imkansızdır. Fakat hasta allerjik olduğu ve kendisi tarafından bilinen gıda maddelerinden kaçınmasını öğrenmelidir.

Antihistaminik ilaçlar ne derece tesirlidir?
Piyasada temin edilebilen birçok antihistaminik ilaçlar saman nezlesi ve ürtikere karşı çok tesirlidir ve bu allerjileri azaltmakta yardımcı olurlar. Ancak astımda pek yararlı olmamaktadırlar. Üstelik bu ilaçların astımlı hastalara verilmemesi gerekir. Bazen küçük çocuklarda astım hallerinde antihistaminik ilaçlar kullanılabilir.

Allerjik hallerde verilen ACTH, kortizon ve başka "steroit" hormonlar ne derece yararlıdır?
Bu gibi ilaçlar, astım dahil, bütün allerjik durumlarda belirtileri azaltmakta faydalı olmaktadırlar. Ancak, allerjik neden başka yolla kaldırılmadığı takdirde, ilaçların verilmesi durdurulduğu zaman allerjik belirtiler yeniden kendilerini göstermeye başlarlar. Bu gibi ilaçlar çok kuvvetli olduklarından ve zararlı birçok yan tesirler meydana getirebileceklerinden doktorlar bunları, ancak acil vakalarda ve en inatçı allerjik hallerde kullanmayı uygun bulmaktadırlar.

Bir hastanın allerjik bir hastalıkta herhangi bir doktora mı veya bir allerji uzmanına mı başvurması yararlıdır?
Mümkün olduğu kadar bir allerjik hastanın bu alanda ihtisası olan bir doktora başvurması lazımdır. Allerji o derece kompleks bir ihtisas haline gelmiştir ki, ancak yıllarca bu yolda araştırmalar yapmış ve tecrübeden geçmiş uzmanlar başarılı olarak allerjileri tedavi edebilmektedirler.

Vitaminler bir allerjiyi ortadan kaldırabilir mi?
Hayır.

Sinüs enfeksiyonları bir allerjiden mi ileri gelir?
Hayır, Sinüs enfeksiyonları allerjiden ileri gelmezse de, allerjik hastalar böyle enfeksiyonlara çok meyillidirler. Tam tersine sinüs enfeksiyonu olarak nitelendirilen birçok durum burun allerjilerinden başka bir şey değildir.

Akne veya sedef hastalığı "psoriasis" bir allerjiden mi ileri gelir?
Hayır.

Mantar Nedir?
Mantar bitkisel maddelerde yetişir. Ev kadınları bu bitkinin ekmeği bozduğunu ve elbiseleri küflendirdiğini bilirler. Yılın sıcak aylarında kuvvet bulan bu mantarlar buğday, mısır, yulaf, ot, yaprak ve toprakta gelişir.Bu mantarların tozları çiçek tozlarından daha mikroskobik küçüklüktedir ve havada, çok sayıda bulunurlar. Çiçek tozlarından sonrabu mantar tozlar çeşitli mevsimlerde kendisini gösteren solunum organlarındaki allerj ilerin en büyük nedeni olurlar. Mantar allerjisinin süresi çok uzundur. Çünkü bu ? tozlar topraklar karla örtülü oldukları zamanlar dışında devamlı havada bulunabilirler.

Ev tozu nereden gelir?
Ev tozu kaynakları yün halılar ve kilimler, kuş tüyü yastıklar, pamuk dolu şilteler,yorgan ye battaniyeler, kalın perdeler ve döşeme eşyadan ileri gelebilir.Ne kadar temizlik